سیاه کاری
سیاه‌کاری (Black oxide / Blackening) یک فرآیند پوشش‌دهی تبدیلی است که بر روی مواد آهنی، مس و آلیاژهای پایه مس و روی انجام می‌شود. نتیجه‌ی این فرآیند یک پوشش بسیار نازک و بادوام بر روی سطح قطعات فلزی است.
اگرچه سیاه‌کاری به دو صورت گرم و سرد (در دمای اتاق) انجام می‌شود، اما در سیاه‌کاری سرد امکان دستیابی به تمام ویژگی‌های سیاه‌کاری گرم وجود ندارد. همچنین در سیاه‌کاری سرد، تغییر رنگ از قطعه‌ای به قطعه‌ای دیگر مشهود است و رنگ قطعات با دوام نیست.
در سیاه‌کاری گرم پنج مرحله‌ی اصلی وجود دارد که عبارتند از: تمیزکاری، شستشو، سیاه‌کاری، شستشو و پوشش‌دهی حمایتی. اگر زنگ و یا لکه بر روی قطعات وجود داشته باشد، مرحله‌های دیگری مانند اسیدشویی به این مراحل افزوده می‌شود. بدون پوشش‌دهی حمایتی، سیاه‌کاری مقاومت کم‌تری در برابر خوردگی از خود نشان می‌دهد. این مرحله معمولا با روغن و یا واکس انجام می‌شود. روغن سطح قطعه را براق می‌کند در حالیکه واکس سطح قطعه را مات می‌کند. برای انتخاب مناسب در مرحله نهایی باید موارد زیر را در نظر داشت:
- مدت زمان حفاظت مورد نیاز
- شکل ظاهری مورد نظر (براق یا مات)
- شرایز نگهداری قطعه (رطوبت، بخار و دما)
- کاربرد قطعه
مزایای سیاه‌کاری عبارتند از:
- عدم تغییرات ابعادی: سیاه‌کاری تنها رنگ فلز پایه را تغییر می‌دهد، هیچ‌گونه فلزی بز قطعه حذف نمی‌شود و یا بر روی آن نمی‌نشاند.
- رنگ سیاه: سطح قطعات بسته به نوع عملیات نهایی، براق یا مات می‌شود.
- سیاه‌کاری لایه لایه، ورقه ورقه و یا کنده نمی‌شود: سیاه‌کاری تنها با ماشینکاری و یا روش‌های شیمیایی از بین می‌رود.
- کاهش بازتاب نور: کاهش بازتاب نور سبب عدم خستگی چشم و آزار دهندگی قطعات می‌شود.
- می‌توان برای حفاطت بیشتر سیاه‌کاری را پوشش داد: مرحله‌ی حمایتی نهایی در سیاه‌کاری ظاهر قطعه، مقاومت به سایش و خوردگی را بهبود می‌بخشد. این مرحله معمولا با روغن و یا واکس انجام می‌شود.
- خواص روانکاری قطعه را بهبود می‌بخشد: به دلیل وجود مرحله‌ی حمایتی، سیاه‌کاری سبب حرکت آسان قطعات نسبت به یکدیگر می‌شود.
- مقاومت رنگ در برابر افزایش دما: رنگ قطعات سیاه‌کاری شده تا دمای 482 درجه سانتیگراد بدون تغییر باقی می‌ماند.
- عدم تردی هیدروژنی: به دلیل شرایط این فرآیند، بر روی قطعه هیدروژن باقی نمی‌ماند.
- عدم خوردگی سفید: این ویژگی استفاده از سیاه‌کاری در قطعات الکترونیکی را مناسب می‌سازد.
- قابلیت جوشکاری: قطعات سیاه‌کاری شده قابلیت جوشکاری دارند بدون آن‌که گازهای سمی تولید کند و یا برای جوشگاری مزاحمت ایجاد کند.